Του Coach Λευτέρη Κακαβούλη, MBA

Όλοι οι άνθρωποι επικοινωνούν. Πόσοι όμως καταφέρνουν να μεταφέρουν τα μηνύματά τους με επιτυχία; Η τυχόν αποτυχία διευκολύνει ή δυσχεραίνει τις ανθρώπινες σχέσεις; Για παράδειγμα, ενώ οι γονείς αγαπούν τα παιδιά τους και θέλουν εκείνα να αισθάνονται την αγάπη και την αποδοχή, αν ο γονιός πει ‘μη με ενοχλείς τώρα, είμαι απασχολημένος…”, το παιδί πως θα πάρει τη στάση αυτή του γονιού;

Είναι πολύ πιθανό το παιδί να σκεφτεί πως δε με αγαπάει αρκετά. Τα θέλω και οι ανάγκες του δεν είναι σημαντικά. Είναι διαπιστωμένο πως η πηγή των περισσοτέρων προβλημάτων μεταξύ των γονιών και των παιδιών τους, είναι η έλλειψη καλής επικοινωνίας.

Ας δούμε όμως, τι είναι η επικοινωνία; ποια ανάγκη και σκοπό εξυπηρετεί; πως επιτυγχάνεται; Που χρησιμεύει;

Κάθε φορά που ένας πομπός, στέλνει ένα μήνυμα, έχει ένα σκοπό. Η αποτελεσματικότητα λοιπόν της επικοινωνίας αξιολογείται, ανάλογα με την επίτευξη του. Συγκεκριμένα, σκοποί της επικοινωνίας είναι:
1. Επιθυμία απόκτησης μια πληροφορίας: Με αυτή μπορεί να επιτύχει: (α) την ενίσχυση της εξουσίας του πάνω στους άλλους, πχ: Αν πληροφορηθώ πως γίνεται αυτό (….), θα το κάνω έτσι (…) και οι άλλοι θα με κάνουν αρχηγό… (β) Την ενίσχυση της αυτοπεποίθησής του, πχ: Σύμφωνα με αυτά που άκουσα πιστεύω ότι θα πετύχω το στόχο μου. (γ) την ενίσχυση της ασφάλειας του, της προστασίας του από τους άλλους, πχ: Θα αλλάξω δρόμο και συμπεριφορά γιατί έμαθα ότι ακολουθώντας αυτό το δρόμο κινδυνεύω.
2. Επιθυμία μετάδοσης πληροφορίας: Με αυτή μπορεί να επιτύχει: (α) Να παίξει ένα ρόλο ή να δείξει ότι αξίζει, πχ: Για να δείτε τι μπορώ να κάνω εγώ… (β) Να έχει την υποστήριξη, την έγκριση των άλλων σε σχέση με τη συμπεριφορά και τις αποφάσεις του, πχ: Αν μάθουν οι γονείς μου πόσο καλή μπάλα ξέρω παίζω μπορεί να με γράψουν σε μια ποδοσφαιρική ακαδημία. Κοκ…

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ
Για ένα ζωντανό ον, πληροφορία είναι κάθε σήμα, μήνυμα, κάθε αντίληψη που έχει μια συνέπεια στη συμπεριφορά του ή στη γνωστική του κατάσταση.

ΤΡΟΠΟΙ – ΚΑΝΑΛΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ
(1) Γραπτή επικοινωνία: πχ: βλέπεται στο εξώφυλλο του βιβλίου σας ένα τίτλο και μια εικόνα και αντιλαμβάνεστε περί τίνος πρόκειται.
(2) Προφορική επικοινωνία: πχ: ένας φίλος-συμμαθητής σας ρωτάει τι ώρα και που θα βρεθείτε να παίξετε.
(3) Ηχητική επικοινωνία: πχ: Χτυπάει το κουδούνι διαλύματος και αμέσως αλλάζει η διάθεσή σας.
(4) Επικοινωνία χειρονομίας: πχ: Απέναντι, το κοριτσάκι ή το αγοράκι που σας αρέσει, χαμογελάει και σας χαιρετάει κουνώντας το χέρι του.

ΠΩΣ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ – ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Υπάρχουν δύο άτομα και ένα σκηνικό. Το πλαίσιο (αφορά το φυσικό περιβάλλον και τις σχέσεις που συνδέουν τα άτομα που επικοινωνούν) θα καθορίσει σε ένα μεγάλο βαθμό την επικοινωνία. Ένα από τα άτομα, ο πομπός, έχοντας ένα σκοπό, θέλει να μεταφέρει μια ιδέα, μια αναπαράσταση που έχει στο μυαλό του, στο άλλο άτομο, δέκτη.

Ο πομπός θα επεξεργαστεί την ιδέα στο μυαλό του, θα επιλέξει ένα μέσο για τη μετάδοσή της και θα τη διατυπώσει χρησιμοποιώντας διάφορα σήματα που έχουν την ιδιότητα, όπως πιστεύει, να έχουν νόημα για τον δέκτη. Για παράδειγμα τέτοια σήματα είναι οι λέξεις (προφορική επικοινωνία). Μέσα από φίλτρα το μήνυμα κωδικοποιείται, μεταδίδεται μέσα από ένα κανάλι, για να φτάσει στα φίλτρα του δέκτη και να γίνει η αποκωδικοποίηση και ερμηνεία. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο το μήνυμα που ερμήνευσε ο δέκτης, μετά την αποκωδικοποίηση είναι αυτό που έστειλε ο πομπός, διότι σε όλη τη διαδικασία υπάρχουν διάφοροι θόρυβοι οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν την επικοινωνία.

Η ανταπόκριση του δέκτη στο μήνυμα του πομπού, αποτελεί και το μήνυμα που τον πληροφορεί για το βαθμό κατανόησης του αρχικού μηνύματος. Η ανταπόκριση του δέκτη ονομάζεται επαναπληροφόρηση.

Όπως παρατηρούμε στο σχήμα που ακολουθεί, σε κάθε στιγμή της εξέλιξης της επικοινωνίας, υπάρχουν «εμπόδια». Το μήνυμα μπορεί να είναι ασαφές ή η ακρόαση ελλιπής, με συνέπεια την παρερμηνεία. Ο δέκτης αξιολογεί το μήνυμα χωρίς να το ακούει, ανάλογα με τις προκαταλήψεις του και την εικόνα που έχει για τον πομπό. Απαιτείται αντιμετώπιση (απομόνωση) των εμποδίων για να επιτύχουμε αποτελεσματική επικοινωνία.

ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΕΥΕΙ
Σε κάθε στιγμή της ζωής μας επικοινωνούμε. Όλοι οι άνθρωποι κατέχουν τη φυσική ικανότητα να επικοινωνούν, αν και η τέχνη της επικοινωνίας δεν είναι κάτι με το οποίο γεννιόμαστε. Μαθαίνουμε πως να επικοινωνούμε. Παράδειγμα, το μωράκι ξύπνησε και γκρινιάζει στη κούνια, τι μας λέει; Μήπως λέει να ασχοληθούμε μαζί του; να το ταΐσουμε, κοκ… Ειδικότερα, για τα παιδιά, το πώς τ’ ακούμε, είναι πολύ σημαντικό στην επικοινωνία μαζί τους. Οι ειδικοί λένε ότι η σωστή επικοινωνία είναι το κλειδί για να μεγαλώσουμε υπεύθυνα, αλλά και συναισθηματικά ώριμα παιδιά. Όταν οι μεγάλοι επικοινωνούν με τα παιδιά, θα πρέπει να έχουν στο μυαλό τους μια πάρα πολύ βασική δεξιότητα, να ακούν! Όταν οι μεγάλοι ακούν τα παιδιά, δείχνουν ότι ενδιαφέρονται και νοιάζονται για αυτά που έχουν να πουν. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως πρέπει να τα κοιτάνε (να διατηρούν βλεμματική επαφή). Να δίνουν την αμέριστη προσοχή τους καταργώντας περισπασμούς (πχ. τηλεόραση, κινητά), να ακούν χωρίς να διακόπτουν και τέλος, να δείχνουν στα παιδιά πως τα έχουν ακούσει επαναλαμβάνοντας ό,τι ειπώθηκε με ελαφρώς διαφορετική διατύπωση. Παράδειγμα, “Ακούγεται σαν να είχες μια πολύ καλή μέρα στο σχολείο,… πράγματι είχες;”.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η επικοινωνία ικανοποιεί εσωτερικές μας ανάγκες, τη φυσική και κοινωνική μας επιβίωση. Μέσα από την επικοινωνία προσπαθούμε να αισθανθούμε ασφαλείς, να έχουμε αξία για τους άλλους, να αποκτήσουμε σωστές σχέσεις, να δώσουμε και πάρουμε πληροφορίες, να εκφραστούμε, να κατανοήσουμε τον κόσμο.