Ως Ομάδα ορίζεται μία συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ παράλληλα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης από αυτά για μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ισχυρή ομάδα είναι αυτή στην οποία «τα μέλη έχουν στενή σχέση μεταξύ τους, επενδύουν σημαντική ενέργεια και ωφελούνται από τη συμμετοχή τους σε αυτήν με διάφορους τρόπους» (Douglas, 1997: 43).
Πώς διαφοροποιείται μια τυπική ομάδα; Αρχικά ας αναλύσουμε τι είναι αυτό που διαφοροποιεί μια ομάδα από την απλή συγκέντρωση ανθρώπων. Το πρώτο είναι η συνοχή της ομάδας. Τα μέλη αισθάνονται μια σύνδεση μεταξύ τους κι έχει να κάνει με την ταύτιση του κάθε μέλους με την ομάδα και τους στόχους της, αλλά και την αντίληψη που έχει το κάθε μέλος για την ταύτιση των άλλων μελών (Κάντας, 1995). Δηλαδή, πιστεύει ότι κι οι άλλοι συμμερίζονται τις ίδιες πεποιθήσεις και στόχους, αλλά κι ότι τα άλλα μέλη θεωρούν δεδομένη τη δική του ταύτιση κι αφοσίωση. Ένα άλλο στοιχείο, άμεσα συνδεδεμένο και με τη συνοχή, είναι η κοινή ταυτότητα των μελών, δηλαδή ότι θυσιάζουν την ατομικότητά τους για την ομαδική ταυτότητα. Δεν πρόκειται για τη μονάδα, λοιπόν, αλλά για το σύνολο. Η ομάδα χαρακτηρίζει το άτομο κι όχι το αντίστροφο. Η δομή κι η ιεραρχία είναι επίσης χαρακτηριστικά στοιχεία μιας ομάδας (Κάντας, 1995). Μια τυπική ομάδα διέπεται από κανόνες και ρόλους που καθορίζουν τις διαδικασίες λειτουργίας, αλλά και τις σχέσεις μεταξύ των μελών. Τέλος, ένα άλλο στοιχείο είναι το μέγεθος της ομάδας που είναι συγκεκριμένο και καθορίζεται κυρίως από το είδος της εργασίας (Κάντας, 1995).
Τι στοιχεία έχει μια αποδοτική ομάδα; Ας δούμε τώρα ποια στοιχεία είναι αυτά που πρέπει να διακρίνει κανείς για να θεωρηθεί μια ομάδα ότι είναι λειτουργική κι αποδοτική, δηλαδή επιτυχημένη. Για να είναι, λοιπόν, επιτυχημένη μια ομάδα πρέπει να έχει εξαρχής τη σωστή σύνθεση, όσον αφορά στα απαιτούμενα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των μελών, στις γνώσεις και στις δεξιότητες που πρέπει να διαθέτουν, για να εκτελέσουν τις εργασίες για τις οποίες δημιουργήθηκε η ομάδα. Επίσης, θα παρατηρήσει κανείς σε μια επιτυχημένη ομάδα πως έχει δημιουργικότητα και καινοτομία και πως οι εργασίες που έχει το κάθε μέλος είναι ενδιαφέρουσες και σημαντικές για την ολοκλήρωση του σκοπού της ομάδας (Schermerhorn et al., 2003: West, 2004). Τα μέλη αισθάνονται περήφανα γιατί η συνεισφορά τους είναι σημαντική κι όλοι γνωρίζουν ακριβώς τους ρόλους τους, αλλά και τους ρόλους των άλλων, καθώς και τη σημαντικότητα της συνεισφοράς όλων των μελών. Επίσης, δεν υπάρχει σύγχυση σχετικά με τους στόχους, οι οποίοι είναι ξεκάθαροι κι αντικειμενικοί και συμβαδίζουν με το γενικό σκοπό της ομάδας. Η αξιολογήσεις είναι δίκαιες σε μια εύρυθμη ομάδα και δεν υπάρχουν αμφιβολίες και γκρίνιες. Γίνεται συνεχώς αναπληροφόρηση για την πρόοδο των εργασιών και την απόδοση της ομάδας, ενώ κάθε μέλος γνωρίζει ξεκάθαρα ποια είναι τα κριτήρια αξιολόγησης για το ίδιο και για την ομάδα ως σύνολο. Αυτό βοηθάει και στην αφοσίωση, στην υψηλή αυτοπεποίθηση, στο ακμαίο ηθικό, στην ψυχολογική ευημερία και γενικά στην εργασιακή ικανοποίηση που νιώθουν τα μέλη μιας επιτυχημένης ομάδας. Τέλος, μια δεμένη κι αποδοτική ομάδα έχει αναπτύξει βασικές αρχές κι αξίες, πέρα από τους τυπικούς κανόνες λειτουργίας και δομής της, που καθορίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις των μελών, τους σκοπούς που επιδιώκουν (ως άτομα κι ως σύνολο) και τον τρόπο λειτουργίας τους (Schermerhorn et al., 2003: West, 2004).
Πώς δημιουργείται, λοιπόν, μια ομάδα υψηλής απόδοσης; Για να τεθούν οι βάσεις για τη δημιουργία μιας ομάδας υψηλής απόδοσης πρέπει να γίνουν κάποιες ενέργειες, τόσο από το σύνολο της επιχείρησης και τη διοίκησή της όσο κι από την ίδια την ομάδα. Πρέπει από την αρχή να καλλιεργηθεί η νοοτροπία της υψηλής απόδοσης και να καταστεί σαφές το τι σημαίνει υψηλή απόδοση για την ομάδα, πώς επιτυγχάνεται και πώς μετράται (Schermerhorn et al., 2003). Φυσικά, για να έχει πιθανότητες επιτυχίας μια ομάδα, χρειάζεται να έχει γίνει κι η σωστή στρατολόγηση των κατάλληλων μελών που θα τη στελεχώσουν. Η συμπεριφορά των μελών πρέπει να βασίζεται σε ξεκάθαρους κανόνες που θα οριστούν εξαρχής και θα γίνουν αποδεκτοί απ’ όλους, ενώ ο ηγέτης της ομάδας θα δίνει το παράδειγμα. Για τα πρώτα στάδια μιας ομάδας, καλό είναι να της δοθούν κάποιες εύκολες εργασίες που τα μέλη θα ολοκληρώσουν με επιτυχία. Αυτό θα βοηθήσει στην τόνωση του ηθικού και στο καλύτερο δέσιμο της ομάδας (Schermerhorn et al., 2003). Αυτό που δεν πρέπει να παραληφθεί ποτέ είναι η συνεχής ροή πληροφοριών από και προς την ομάδα, καθώς κι η αναπληροφόρηση τόσο για τις επιτυχίες όσο και για τις αποτυχίες, ώστε να υπάρχει συνεχής βελτίωση. Οι ανταμοιβές που θα οριστούν θα πρέπει να είναι δίκαιες και ξεκάθαρες και να επιβραβεύουν τόσο την ατομική απόδοση όσο και την ομαδική. Τέλος, δεν πρέπει να παραλείπεται η συχνή συναναστροφή των μελών σε τυπικές συναντήσεις για τη ροή των εργασιών, αλλά και σε άτυπες συζητήσεις για την εργασία ή άλλα θέματα. Αυτό θα βοηθήσει στην εξοικείωση των μελών μεταξύ τους, στην εξομάλυνση των διαφορών τους και τελικά στο δέσιμό τους και στην καλύτερη συνεργασία τους (Schermerhorn et al., 2003).
Αναφορές
Κάντας, A., 1995, Οργανωτική – Βιομηχανική Ψυχολογία, μέρος 3ο, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα
Schermerhorn et al., J. R., Hunt, J. G., Osborn, R. N., 2003, Organizational Behavior, Wiley, New York
West, M. A., 2004, Effective Teamwork: practical lessons from organizational research, BPS Blackwell, UK
Αντώνης Γαβαλάς, http://www.oks.gr/2011/03/04/
